De wijze waarop premier Mark Rutte de zorgen over de energieprijzen van Kamerleden wegwuifde is ronduit onverantwoord, omdat verschillende experts vrezen voor tariefwijzigingen als het prijsplafond eindigt. Eerder dit jaar sprak topman Fatih Birol van het Internationaal Energieagentschap (IEA) zijn zorgen uit. Ook is het op initiatief van energieleveranciers in stand gehouden Tijdelijke Noodfonds Energie een teken aan de wand. Directeur Dirk-Jan Wolfert van de Vastelastenbond vindt de uitspraken van de demissionaire premier een teken van laksheid: “Pas ‘als de hemel naar beneden komt’ reageren, is te laat. Dan zitten miljoenen Nederlanders met grote schulden en trekt de burger in deze tijd van oplopende kosten wederom aan het kortste eind.”
De kans is volgens de directeur van de consumentenorganisatie groot dat de energietarieven later dit jaar wel stijgen waardoor miljoenen Nederlanders mogelijk overspoeld worden door torenhoge energiekosten. “Zonder noodplan komen mogelijk miljoenen Nederlanders in de financiële problemen, omdat zij de energierekening niet meer kunnen betalen”, zegt de directeur. “Pas ‘als de hemel naar beneden komt’ reageren, is te laat. Dan zitten miljoenen Nederlanders met grote schulden en trekt de burger in deze tijd van oplopende kosten wederom aan het kortste eind.”
Enkele energieleveranciers delen de zorgen van de consumentenorganisatie. Het Tijdelijke Noodfonds Energie is door een aantal energiebedrijven uit voorzorg al gevuld met 20 miljoen euro. Voorzitter Cora van Nieuwenhuizen van brancheorganisatie Energie-Nederland liet eind vorige maand nog weten dat de betalingsachterstanden voor energierekeningen nog altijd oplopen: “Onze leden ervaren dagelijks de zorgen bij een groot aantal klanten als het gaat om het kunnen betalen van de energierekening, zeker met de winter in aantocht.”
Demissionair premier te lichtzinnig
Wolfert vreest dat er door de premier te lichtzinnig over de goed gevulde gasopslagen wordt gedacht: “Als de energiemarkt ons de afgelopen jaren iets heeft geleerd, is het wel dat deze markt zich ontzettend onvoorspelbaar gedraagt. In de Miljoenennota is veel aandacht voor de laagste inkomens, maar mensen die daar vlak boven zitten krijgen na beëindiging van het prijsplafond geen steun meer voor hun energierekening. Als zij naast hogere brandstofkosten en stijgende zorgpremies met een oplopende energierekening te maken krijgen komen zij in nóg grote financiële problemen.”
Van Nieuwenhuizen verwacht dat de energieprijzen “niet op het niveau van voor de crisis terugkomen” en daarom is “gerichte ondersteuning van de meest kwetsbare huishoudens in deze situatie hard nodig.” Wolfert vult haar aan: “Mensen die uit angst voor hun energierekening de verwarming niet meer aan durven te zetten en hun toevlucht zoeken tot een kleedje is een scenario dat het kabinet niet mag accepteren. De overheid is verantwoordelijk voor de bescherming van haar burgers. Door geen extra geld vrij te houden om burgers de winter door te laten komen, laten zij mensen letterlijk in de kou staan.”
Vrees voor stijgende gasprijs
Eerder dit jaar liet Birol van het IEA weten dat hij verwacht dat er mogelijk een stijgende gasprijs aankomt. De topman liet weten dat er versneld werk moet worden gemaakt van projecten voor duurzame energie. Hij vindt dat vergunningen voor duurzame energieprojecten bijvoorbeeld sneller afgegeven moeten worden.
Hans van Cleef is Head of Energy Research & Strategy bij Publieke Zaken. Hij stelt dat er nog geen reden voor optimisme is ondanks de volle gasopslagen: “Sterker, ik vind dat we nog steeds zenuwachtig moeten zijn. Want er zijn nog altijd veel onzekerheden. Als het even tegenzit, kunnen de prijzen hard omhooggaan.”